NUMARALI
HADİS-İ ŞERİF:
225 - (642) وحدثنا
محمد بن رافع.
حدثنا
عبدالرزاق.
أخبرنا ابن
جريج. قال: قلت
لعطاء:
أي
حين أحب إليك
أن أصلي
العشاء، التي
يقولها الناس
العتمة،
إماما وخلوا؟
قال: سمعت ابن
عباس يقول: أعتم
نبي الله صلى
الله عليه
وسلم ذات ليلة
العشاء. قال
حتى رقد ناس
واستيقظوا.
ورقدوا واستيقظوا.
فقام عمر بن
الخطاب فقال:
الصلاة. فقال
عطاء: قال ابن
عباس: فخرج
نبي الله صلى
الله عليه
وسلم كأني
أنظر إليه
الآن. يقطر رأسه
ماء. واضعا
يده على شق
رأسه. قال
"لولا أن يشق
على أمتي
لأمرتهم أن
يصلوها كذلك".
قال فاستثبت
عطاء كيف وضع
النبي صلى
الله عليه
وسلم يده على
رأسه كما
أنبأه ابن
عباس. فبدد لي
عطاء بين
أصابعه شيئا
من تبديد. ثم
وضع أطراف
أصابعه على
قرن الرأس. ثم
صبها. يمرها
كذلك على
الرأس. حتى
مست إبهامه
طرف الأذن مما
يلي الوجه. ثم
على الصدغ
وناحية
اللحية، لا
يقصر ولا يبطش
بشيء. إلا
كذلك. قلت
لعطاء: كم ذكر
لك أخرها
النبي صلى
الله عليه
وسلم ليلتئذ؟
قال: لا أدري.
قال عطاء: أحب
إلي أن أصليها،
إماما وخلوا،
مؤخرة. كما
صلاها النبي صلى
الله عليه
وسلم ليلتئذ.
فإن شق عليك
ذلك خلوا أو
على الناس في
الجماعة،
وأنت إمامهم.
فصلها وسطا.
لا معجلة ولا
مؤخرة.
[ش
(وخلوا) أي
منفردا. (ثم
صبها) هكذا هو
في أصول رواياتنا.
قال القاضي:
وضبطها بعضهم:
قلبها. وفي البخاري:
ضمها. قال:
والأول هو
الصواب. (لا
يقصر ولا
يبطش) لا
يقصر، من
التقصير،
ومعناه لا يبطئ.
وقال النووي:
هكذا هو في
صحيح مسلم وفي
بعض نسخ
البخاري. وفي
بعضها: ولا
يعصر،
بالعين، وكله
صحيح. ولا
يبطش أي لا
يستعجل].
{225}
Bize Muhammed b. Râfi'
rivayet etti. (Dediki): Bize Abdürrezzâk rivayet etti. (Dediki): Bize İbni
Cüreyc haber verdi. Dediki: Atâ'ya:
«İnsanların ateme
dedikleri yatsıyı gerek imam gerekse yalnız olarak ne zaman kılmamı dilersin?
dedim. Atâ' şunları söyledi:
— Ben, İbni Abbâs'ı şöyle derken işittim:
Nebiyyullah (Sallallahu
Aleyhi ve Sellem) bir akşam yatsıyı geç kıldırdı. O derecede ki cemâatdan
bâzıları uyuyup uyandılar ve tekrar uyudular uyandılar. Bunun üzerine Ömerü'bnül-Hattâb
ayağa kalkarak: (Namaza!..) diye seslendi. Atâ' dedi ki: İbni Abbâs: «Derken
Nebiyyullah (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) çıktı. Başından su damladığını ve
elini başının yarısına koyarak geldiğini şimdi görüyor gibiyim, Resulullah
(Sallallahu Aleyhi ve Sellem) :
«Eğer ümmetime meşakkat
vermese kendilerine yatsıyı hep böyle kılmalarını emrederdimI.. buyurdular
dedi.
İbni Cüreyc demiş ki:
Atâ'dan, Nebi (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) 'in elini başına nasıl koyduğunu,
îbni Abbâs'in haber verdiği gibi tesbît etmesini istedim. Atâ', bana
parmaklarını biraz araladıktan sonra, parmak uçlarını başının tepesine koydu;
sonra onları yatırdı. Ve öylece başının üzerinde gezdirdi. Hatta baş parmağı
yüz tarafından kulağının kenarına dokundu. Sonra şakaklarına ve sakalının
kenarına gezdirdi. Hiç bir yerini az veya çok değil hep bu karar mesh etti,
Atâ'ya: «Sana o akşam
Nebi (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) in yatsıyı ne kadar geciktirdiği söylendi?»
dedim.
— Bilmiyorum, dedi.
Atâ' demiş ki: Benim için
imam da olsam yalnız da kılsam yatsıyı Nebi (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) 'in o
gece kıldığı gibi geç kılmak daha mu'teberdir. Eğer yalnız kıldığın hâlde sana
yahut cemaata imam olduğun hâlde cemaata bu ağır geliyorsa o hâlde ne acele ne
de geç olmaksızın ortada kıl!»
İzah:
Bu hadîsin bir kısmı az
yukarıda .(639 / 221) numaralı îbni Ömer rivayetinde geçti. Orada Müslim 'den
başka onu kimlerin tahrîc ettiğini ve hükümlerini gördük. Burada yalnız şunu
ilâve edelim ki hadîsin Buhârî'deki şekli de bir iki cümle noksanlığı ile
tamamen buradaki gibidir.
Bu rivâyetde Resulullah
(Sallallahu Aleyhi ve Sellem) 'in namaza çıkmazdan önce yıkandığına işaret
edilmektedir.
Kirmânî, râvî Atâ'nın,
Ata' b. Yesâr mı yoksa Ata' b. Ebî Kabâh mı olduğunda tereddüt etmişdir. Zîrâ
bunların ikisi de İbni Abbâs (Radiyallahû anh) 'dan hadîs rivayet etmişlerdir.
Bâzıları Kirmânî 'yi kasdederek: « Atâ'nın, îbni Yesâr olduğunu söyliyenler
vehme kapılmışdır.» demişlerdir. Fakat Kirmânî buradaki râvînin yüzde yüz
Atâ'b. Yesâr olduğunu iddia etmemiş; zahiren Atâ' b. Yesâr olduğunu, Atâ' b.
Ebî Rabâh olması ihtimâli de bulunduğunu söylemişdir.